بررسی اثرات زیست محیطی عناصر سنگین در نهشته های رسوبی دشت انگوران

معدن سرب و روی انگوران واقع در جنوب غربی استان زنجان (شهرستان ماهنشان) به عنوان یکی از معادن بزرگ سرب و روی جهان مطرح می باشد. روش استخراج در معدن سرب و روی انگوران پلکانی بوده که در جهت رسیدن به ماده معدنی اصلی باطله های فراوانی را در اطراف معدن تولید کرده است. برخی از کانسنگ های سولفیدی به دلیل عیار پایین و غیر اقتصادی بودن استخراج و کانه آرایی آن ها در باطله ها انباشت می شوند. کانسنگ های سولفیدی باقیمانده در کومه های باطله معدن انگوران وقتی با آب و هوا در سطح زمین واکنش می دهند باعث تولید زهاب اسیدی و تحرک فلزات سنگین موجود در باطله ها و معدن می شوند. با توجه به موقعیت معدن انگوران که در بالادست دشت بزرگ انگوران واقع شده است، این موضوع باعث می شود که بارش های جوی رواناب هایی را در بالادست معدن ایجاد کنند که با توجه به شیب منطقه این رواناب ها ابتدا از داخل معدن و اطراف آن عبور کرده و بعد در رودخانه الله لو تخلیه می شود، با توجه به فیزیوگرافی و توپوگرافی منطقه، میزان بارش های جوی و خارج شدن مواد معدنی از حالت تعادل، شرایط برای تحرک فلزات سنگین موجود در خاک معدن و باطله های آن مهیا می باشد، که در نتیجه، فلزات سنگین موجود را شسته و در داخل رودخانه الله لو تخلیه می نماید، زمانی که فلزات سنگین وارد فاز آبی می شوند، می توانند به طور گسترده ای در محیط پراکنده شده و وارد اکوسیستم منطقه گردند، در این صورت به آسانی از طریق آب، گیاه، خاک وارد زیست بوم منطقه می شوند، که می تواند آثار سوئی در آن ها برجای گذارد. در نتیجه نمونه برداری از خاک های در امتداد دو حوضه آبریز الله لوچای (حوضه زهکشی معدن) و انگوران چای (حوضه زهکشی مجاور معدن)، جاده اصلی معدن به دندی و نقاط شاهد که هیچ گونه ارتباطی با یکدیگر ندارند بطور تصادفی و برای جلوگیری از تاثیرات سطحی، از عمق 20 سانتی متری جهت بررسی کمیت و کیفیت پراکندگی فلزات برداشت شد و نه عنصر سرب، روی، کادمیم، نیکل، مس، کروم، کبالت، آهن و آرسنیک آنالیز شدند و تحلیل نتایج حاصله از آنالیز نمونه ها توسط برنامه gis مشخص شد، غلظت فلزات سنگین موجود در نمونه های خاکی که در مسیر حوضه زهکشی معدن قرار دارند به مراتب بیشتر از حوضه مجاور معدن می باشد که هیج گونه ارتباطی با حوضه زهکشی معدن ندارد، همین طور کاهش غلظت با افزایش فاصله از معدن نشانگر آلودگی منطقه در اثر فعالیت های صنعتی می باشد. در جهت رفع این آلودگی ها روش هایی همچون خنثی سازی با آهک، تبادل یونی، استفاده ار پوشش گیاهی، ته نشینی به صورت سولفید و ... پیشنهاد می شود تا از میزان آلودگی خاک منطقه کاسته شود.